home     toc     news     email     Linki    
Ostatnia zmiana: 16-01-2007 9:55




Powstanie Listopadowe


Dość znaczny udział legionów polskich pod wodzą generała H. Dąbrowskiego u boku Napoleona podczas jego kampanii, zaowocował utworzeniem w1807 roku niepodległego Księstwa Warszawskiego. W jego terytorium weszły ziemie z II i III zaboru pruskiego. Wizja wskrzeszenia Polski stawała się coraz bardziej realna; w 1809 roku Królestwo powiększyło się o Galicję - w czasie wojny Napoleona z Austrią wkraczają do niej wojska Księstwa Warszawskiego. Klęska Napoleona w 1812 roku kończy się zajęciem Księstwa przez wojska rosyjskie. W 1815 roku, na Kongresie Wiedeńskim ustalono nowe granice w Europie. Księstwo Warszawskie zostaje podzielone między zaborców. Z części, która "przypadła" w podziale Rosjanom, car Aleksander I utworzył Królestwo Polskie. Nadał też Królestwu liberalną Konstytucję. Działania te miały umocnić jego pozycję "samozwańczego" Króla Polski i stłumić "powstańcze" nastroje i niepokoje w Królestwie. Władca Rosji nie zamierzał jednak nadanej Konstytucji przestrzegać. Prawo łamane było nagminnie przez urzędników carskich i Księcia Konstantego, brata Aleksandra, mianowanego naczelnym wodzem armii polskiej Królestwa.

29 listopada 1830 roku wybucha w Warszawie powstanie. Większe starcia i bitwy mają miejsce na początku 1831 roku. Rosjanie , mimo dużej przewagi liczebnej, ponoszą w lutym 1831 roku klęskę pod Stoczkiem, Wawrem, Pragą. 31 marca 1831 zostają rozbici pod Dębem Wielkim. W tym samym czasie (29 marca) ma miejsce potyczka pod Różanem, nad Narwią, ze zwycięskim udziałem polskiej artylerii. Niestety, 26 maja 1831 roku, największa bitwa powstania, bitwa pod Ostrołęką, wskutek nieudolnego dowodzenia przez gen.J. Skrzyneckiego kończy się klęską. Nie został wykorzystany atut znacznej ilościowej przewagi Polaków w tej bitwie.

W lipcu i sierpniu na ziemi różańskiej mają miejsce potyczki kończące się zwycięstwem wojsk polskich (np. 15 lipiec 1831 pod Młynarzami), ale nie mogą już one odwrócić losów powstania.

Kilka lat temu upamiętniono potyczkę pod Młynarzami pamiątkową tablicą na terenie tamtejszej szkoły.

Tak opis bitwy z lipca 1831 podają pamiętniki gen. I. Skarbka - Kruszewskiego:

"Generał brygady Skarżyński Ambroży odebrawszy wiadomość, że we wsi Młynarze położonej na drodze z Różana do Ostrołęki, znajduje się posterunek nieprzyjacielski złożony z jednego dywizjonu dragonów pułku Kazańskiego, wydał rozkaz podpułkownikowi Kruszewskiemu, aby tamże udał się celem zniesienia rzeczonego dywizjonu. Wymieniony podpułkownik wyszedłszy w dniu 15-go b.m. z rana z Makowa, przybył o godzinie 4-tej po południu po odbytym marszu forsownym pod wieś Młynarze, rzucił się z plutonem przedniej straży, wspartym jednym szwadronem, na uszykowany na drodze dywizjon nieprzyjacielski, rozbił takowy zupełnie, ścigał aż za wieś Modzele, a wziąwszy w niewolę podpułkownika Sawranow, komendanta dywizjonu rzeczonego, jednego kapitana i 120 dragonów, zabrawszy 120 koni i znaczną liczbę uzbrojenia dragońskiego, w jak największym porządku do Pułtuska powrócił. Nieprzyjaciel stracił oprócz tego w poległych i rannych 3 oficerów i 54 ludzi, a szczątki rozbitego dywizjonu rozbiegły się po lasach tak, że dywizjon ten jako zniesiony zupełnie uważać można. Strata pułku 5-go ułanów ogranicza się na jednym zabitym żołnierzu i kilku lekko rannych, w liczbie których podporucznik Turkuł.

Pierwszą tą utarczką podpułkownik Kruszewski na czele pułku, którego dowództwo świeżo powierzone mu zostało, godnie odpowiedział położonemu w niem zaufaniu; staje się ona rękojmią przyszłych jego czynów, tam bowiem, gdzie umiejętność i sprężystość dowódcy wsparte są męstwem i wytrwałością żołnierza, w każdym czasie, w każdej okoliczności świetnych spodziewać się należy rezultatów.

Podpułkownik Kruszewski otrzymuje stopień pułkownika.

Według raportu tegoż podpułkownika odznaczyli się szczególniej : kapitan Lantau, porucznik Jaworski, podporucznicy: Łączyński, Stadnicki, Strzelecki oraz lekarz batalionowy Benade, który celem, by prędzej miał sposobność opatrzenia rannych, wraz z uderzającym na nieprzyjaciela znajdował się oddziałem; niemniej podoficerowie: Szymborski, Paris, kadet Januszewski; żołnierze Mak i Lubaszko."


Materiały:

  • H.Schmitt "Powstanie listopadowe 1830 - 1831" Warszawa 1907
  • S.Szpotański "Powstanie listopadowe" Warszawa 1930
  • A.Kociszewski "Mazowsze w Epoce Napoleońskiej" Ciechanów 1984
  • M.Tarczyński "Generalicja powstania listopadowego" Warszawa 1980
  • S.Jabłonowski "Wspomnienia o baterii pozycyjnej artylerii..." Kraków 1916
  • E.Callier "Bitwy i potyczki stoczone przez Wojsko Polskie w roku 1831"
  • Pamiętniki gen. I. Skarbka - Kruszewskiego... Warszawa 1930
  • Przegląd Historyczny z.2 1974





Roshan Bridgehead


Fortification de Rozan


Festung Rozan


Le fortificazioni di Rozan




Muzeum Ziemi Makowskiej i Garnizonu Różan

komody, witryny i biurka oraz meble na indywidualne życzenie klientów. https://rawood.pl/ - zobacz zrodlo oraz inne - zobacz zrodlo oraz inne - zobacz zrodlo oraz inne - zobacz zrodlo oraz inne



© Wiesław Łaskarzewski 2001-2010, projekt i wykonanie WiTEK.