home     toc     news     email     Linki    
Ostatnia zmiana: 16-01-2007 9:55




Historia Różana od XI do XX wieku


Różan położony jest we wschodniej części Wysoczyzny Makowskiej należącej do Niziny Mazowieckiej. Na północy graniczy z Równiną Kurpiowską, od wschodu i południa z doliną Narwi, do której przylega Międzyrzecze Łomżyńskie z Puszczą Białą w widłach Narwi i Bugu, od zachodu z Wysoczyzną Ciechanowską.

Wzmianki o Różanie pochodzą już z XI wieku. Znaleziska archeologiczne świadczą o starym pochodzeniu osadnictwa na tym terenie; możliwe, że założycielami osady byli Jaćwingowie. Źródła pisane wspominają, że Różan w XI wieku miał kaplicę grodową i należał do najstarszej na terenie diecezji płockiej parafii utworzonej w 1075 roku.

W okresie wczesnego średniowiecza Różan był prężną osadą handlową; dostęp do spławnej i żeglownej rzeki, port na Narwi i położenie przy ważnym szlaku komunikacyjnym powodowały stopniowy rozwój osady. W latach 1374 - 1429 panował tu książę mazowiecki Janusz I Starszy. Pod jego rządami różański gród przeżywał dalszy rozwój gospodarczy uwieńczony nadaniem praw miejskich w 1378 roku. Położenie miasta przyspieszyło jego dalszy awans jako ośrodka handlowego i administracyjnego w północno - wschodniej części Mazowsza. Ciekawostką jest, że Bolesław IV, następca Janusza I nadał 20 marca 1434 roku w Różanie prawa miejskie mazowieckiej osadzie Ostrovi - dzisiejszej Ostrowi Mazowieckiej. W XV wieku Różan stał się stolicą ziemi zwanej różańską. Z Różana pochodził pleban czerski, Maciej, który około 1438 roku dokonał przekładu z łaciny na język polski zbioru ustaw mazowieckich. Po przyłączeniu Mazowsza do Korony, Różan stał się siedzibą starosty grodowego. Według lustracji królewskiej z 1565 roku, miasto liczyło 330 domów ( około 2 tysiące mieszkańców). W granicach miasta wzniesionych było sześć kościołów i kaplic oraz zamek spełniający ważne funkcje obronne, z uwagi na bliskość ziem pruskich i litewskich.

        

Podczas prac archeologicznych i robót polowych trafiano na bruk i kamienne fundamenty daleko poza granicami miasta. Poza miastem, na wzgórzach stały dwa kościoły: św. Jana (rozebrany w XVIII wieku) o 3 wiorsty od miasta, a o 1 wiorsty kościół św. Szczepana. Wedle przekazów, na różańskim zamku bywała Królowa Bona. Do czasów dzisiejszych, żadne ślady po wspomnianych kościołach i zamku się nie zachowały. Możliwe, że teren ich lokalizacji został pokryty obecną zabudową miasta...Z zadbanych zabytków przeszłości pozostał w Różanie jedynie kościół św. Anny, odnowiony w 1841 roku, który pierwotnie miał być kolegiatą. Da się to zauważyć podczas jego zwiedzania.

Handlowe i administracyjne znaczenie Różana podnosił most na Narwi, pobieranie podatku mostowego i cła wodnego od jednostek kursujących na rzece. W XVI wieku przez Różan i ziemię różańską przechodziły trzy ważne trakty handlowe: Warszawa -Królewiec, Warszawa - Grodno, Toruń - Grodno. W tym czasie ziemia różańska obejmowała 922 km2. Na jej terenie znajdowało się 210 miejscowości. W mieście istniało kilka cechów rzemieślniczych: tkacki, sukienniczy, krawiecki, szewski, bractwo rolne. Funkcjonował skład soli, browar, fabryka miodu. Pomyślny rozwój Różana, jak i wielu innych miast Mazowsza, przerwały wojny szwedzkie...Od tego czasu następowała powolna degradacja regionalnego znaczenia tej miejscowości. W XIX wieku w okolicy miały miejsce bitwy i potyczki powstania listopadowego i styczniowego. Na mocy ukazu carskiego z 1869, z dniem 19 maja 1870 roku Różan utracił prawa miejskie. Rząd carski zmienił różański gród w osadę i włączył do gminy Sieluń. Mimo utraty praw miejskich Różan był carskim garnizonem skoszarowanym w Kaszewcu. Na prawym brzegu Narwi pobudowano 3 forty i ziemną redutę do osłony przedmościa i przeprawy przez rzekę. W czasie I wojny światowej , walki o przedmoście trwały kilka dni; forty zostały opuszczone na skutek zagrożenia okrążenia przez wojska niemieckie. W 1918 roku koszary w Kaszewcu wraz z zawartością wojskowych magazynów zostały zajęte przez członków POW powiatu makowskiego. W okresie międzywojennym w kaszewieckich koszarach stacjonował kolejno: II Baon CKM ( do 1926 roku), Szkoła Podchorążych Piechoty Rezerwy i Kurs Unitarny S.P.P. z Komorowa. W latach 1918 - 1939 Różan ponownie stał się lokalnym ośrodkiem handlu, rzemiosła i drobnego przemysłu. W mniejszym jednak stopniu wykorzystywano żeglowność Narwi. Wielu mieszkańców Różana znalazło zatrudnienie jako pracownicy cywilni w koszarach.

W 1939 roku miasto liczyło około 5 800 mieszkańców.


Materiały:

  • Roczniki "Świerszcza Różańskiego" z lat 1994 - 2000
  • Zofia de Bondy "Słownik rzeczy i spraw polskich" Warszawa 1934





Roshan Bridgehead


Fortification de Rozan


Festung Rozan


Le fortificazioni di Rozan




Muzeum Ziemi Makowskiej i Garnizonu Różan

mapa fotowoltaiki - Want to book accommodations in hotels? Check out the offers at Faro Airport Flats by Homing and save money on your lodging! - Looking for a luxury hotel for your vacation? Find the best offers at https://www.hotels-world.pl and feel exceptional! - ÂżPlaneas un viaje de negocios? ÂĄEncuentra el hotel perfecto en hotelstayfinder.com y prepĂĄrate para las importantes reuniones! - Planujesz wakacje? Znajdź idealne noclegi na hotelstayfinder i ciesz się pięknymi widokami!



© Wiesław Łaskarzewski 2001-2010, projekt i wykonanie WiTEK.